İlluminati: Adam Weishaupt ve Cemiyetin Kuruluşu #2

Adam Weishaupt

18. Yüzyıl Avrupa’sı: İlluminati'nin Zeminini Hazırlayan Dönem

İllüminati'nin doğuşunu ve hızlı yükselişini anlamak için sadece kurucusu Adam Weishaupt’a bakmak yetmez; yaşadığı dönemin sosyal ve politik atmosferine de yakından bakmak gerekir. 18. yüzyıl Avrupa’sı, büyük savaşların, fikir akımlarının ve güç mücadelelerinin sahnesiydi. İşte tam da bu yüzden, İllüminati gibi gizli bir oluşumun bu dönemde ortaya çıkması tesadüf değil.

Adam Weishaupt 1748-1830 yılları arasında yaşamış bir düşünür. Onun hayatını ve fikir dünyasını şekillendiren en önemli olaylardan biri, şüphesiz ki Yedi Yıl Savaşı’ydı. Bu savaş, 1756-1763 yılları arasında Avrupa'nın en güçlü devletleri arasında gerçekleşen büyük bir çatışmaydı.

Savaşın nedenleri, taraflara göre farklılık gösteriyordu. Büyük Britanya ile Fransa için mesele sömürgeler üzerindeki hakimiyetti. Avusturya ve Prusya içinse, Avrupa’nın kalbinde kim söz sahibi olacaktı sorusu ön plandaydı. Avusturya; Rusya, Saksonya, İspanya, Fransa ve İsveç ile bir ittifak kurarken, Prusya’nın yanında İngiltere, Portekiz, Hanover ve Hesse-Kassel yer aldı. Hatta, Kuzey Amerika’daki altı kabileden oluşan Irokua Konfederasyonu bile İngiltere’nin yanında savaşa katıldı. Karşılarında ise Wabanaki Konfederasyonu vardı.

Bu yönüyle Yedi Yıl Savaşı, dünyanın ilk “küresel savaşı” olarak da anılıyor. Sonuç olarak Prusya ve İngiltere galip geldi. Ancak bu zaferin etkileri yalnızca Avrupa ile sınırlı kalmadı. Savaşın ardından ortaya çıkan en önemli gelişmelerden biri Amerikan Bağımsızlık Savaşı’ydı.

Yedi Yıl Savaşı sırasında Fransa, İspanya, Hollanda ve Portekiz gibi ülkeler, sömürgeleri için kıyasıya mücadele etti. Ancak savaş sonunda bu devletlerin çoğu önemli ölçüde zayıfladı. Özellikle Fransa ve İspanya, uzun vadede kolonileri üzerindeki hâkimiyetlerini korumakta zorlandılar. Bu durum, sadece Latin Amerika’da değil, İngiltere’nin Kuzey Amerika’daki kolonilerinde de bağımsızlık düşüncesinin güçlenmesine yol açtı. İngiltere savaşın getirdiği mali yük ve halkın savaş yorgunluğu nedeniyle koloniler üzerindeki kontrolünü kaybetmeye başladı. Tüm bu gelişmeler, 1775-1783 yılları arasında gerçekleşen Amerikan Bağımsızlık Savaşı’na zemin hazırladı ve savaş İngiltere’nin yenilgisiyle sonuçlandı.

Yedi Yıl Savaşı'nın en yoğun ve yıkıcı geçtiği bölgelerden biri Orta Avrupa’ydı. Bu süreçte Prusya, hızlı ve etkili bir şekilde güçlenerek kıta Avrupa’sındaki dengeleri köklü biçimde değiştirdi. Otuz Yıl Savaşları’nın ardından başlayan Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu’ndaki çözülme süreci, Yedi Yıl Savaşı ile daha da derinleşti. Öyle ki, İmparatorluk elektörlerinden biri olan Hanover Dükü, aynı zamanda İngiltere Kralı sıfatıyla bu savaşta İmparatorluğun karşısında yer alıyordu.

Bu noktada mezhep farklılıkları da önemli bir rol oynadı. Protestanlığın güçlü olduğu Prusya ve Anglikan inancının etkili olduğu İngiltere galip gelirken, Katolik Fransa ve müttefikleri büyük bir darbe aldı. Bu durum, Katolik Kilisesi’nin Avrupa’daki eski otoritesine yeniden kavuşmasını neredeyse imkânsız hale getirdi.

Fransa'nın aldığı yenilgi, halk tarafından derinden hissedildi. Toplumsal huzursuzluklar arttı, ekonomik kriz derinleşti ve aydınlanmacı fikirler halk arasında daha fazla kabul görmeye başladı. Tüm bunlar, Fransız İhtilali'ne giden süreci hızlandırdı.

Genç Adam Weishaupt

6 Şubat 1748'de Ingolstadt'ta doğdu. Vestfalya kökenli olan babası, Würzburg'dan Ingolstadt'a hukuk profesörü olarak atanmıştı. Adam, 7 buçuk yaşındayken Ingolstadt’taki Cizvit okuluna başladı. Öğrenmeye hevesli, canlı ve hırslı bir çocuktu. Erken yaşta antik klasik eserlere ilgi gösterdi; ayrıca felsefenin temelleriyle tanıştı. Ancak verilen eğitim kalitesizdi ve Cicero’nun eserleriyle yanlış yöntemlerle tanıştırılması, bu yazarlara karşı onda tiksinti uyandırdı. Dini eğitim konusunda ise Cizvitler daha da yetersizdi.

15 yaşında liseyi bırakarak üniversite eğitimine başladı. Asıl alanı hukuktu; ancak devlet bilimleri, tarih ve felsefe onu daha çok cezbediyordu. Üniversitedeki eğitiminde büyük başarı gösteren Adam, genç yaşta üniversitede görevlendirildi. Hatta üniversitenin yöneticisi olan Ickstatt, vaftiz çocuğu olan Weishaupt’ı kendi himayesinde profesör olarak atadı. Ickstatt’ın kütüphanesi aracılığıyla Fransız düşünürlerin yazılarına erişebildi ve onlardan etkilenmeye başladı. Bu durum, çoğunluğu Cizvit olan akademisyenler arasında Ickstatt’a karşı muhalefetin artmasına sebep oldu. Üstelik Weishaupt’un, Ickstatt’tan gizli olarak evlenmesi, ikili arasındaki ilişkinin bozulmasına yol açtı.

Etrafında pek dostu kalmayan Weishaupt, Cizvitler tarafından baskı altındaydı ve birçok iftiraya maruz kalıyordu. Bu yüzden, onun gibi düşünen başka insanlara ihtiyaç duyuyordu. Masonluğa büyük bir hayranlık besleyen Weishaupt, ilk başta masonlara katılmayı düşünse de, hakkında her bilginin halk tarafından ulaşılabilir olduğu bir gizli örgütün aslında gizli sayılamayacağını ve bu nedenle aradığı faydayı sağlamayacağını düşündü. Weishaupt’ın gizli bir cemiyet kurma fikri işte bu şekilde ortaya çıktı.

İlluminati: Kuruluş

Adam Weishaupt, kendi liberal ve aydınlanmacı fikirlerini yaymak amacıyla kuracağı cemiyetin kurallarını belirlemeye başladı. Bu kurallara "Perfectebilisten (Mükemmelleştirilebilirler) Tüzükleri" adını verdi. Bu tüzükte yazılanlara göre, Weishaupt’un bu cemiyetin bünyesine güçlü soyluları katarak fikirlerini halka ve güçlü otoritelere kabul ettirmeyi amaçladığı açıkça belli oluyordu. Bu yüzden, "pro Carolino (standartlara uygun)" adını verdiği standartlara uygun kişileri üye olarak kabul ediyordu. Yeni üyeler, hâlihazırda var olan bir üyenin önerisiyle cemiyete dâhil olabiliyordu. Bu şekilde kabul edilenlere "Receptis (kabul edilen)" deniyordu.

Weishaupt, cemiyete fazla üye istemiyor, sadece gerekli olduğu kadar üye alınması gerektiğini düşünüyordu. Örgütün gizli kalmasına büyük önem veriyordu. Bu yüzden, üyelerin hepsi takma adlar kullanacak ve üyeler birbirlerinin gerçek adlarını bilmeyecekti. Ayrıca bilginin sınırlı ve kontrollü bir şekilde yayılmasını istiyordu. Bu yüzden, yeni üyelere kendilerini geliştirmek istedikleri alanda onlara yardım edecek bir üst belirleniyor ve bu üst kişinin yönlendirmesiyle gelişmeleri sağlanıyordu.

İlk başta üyelerin sadece politika, tarih, felsefe ve insan doğası alanlarında kendilerini geliştirmesi gerektiğini düşünse de, daha sonra politikayı çıkarıp yerine ahlakı koydu. "Perfectebilisten Tüzükleri" adının kulağa tuhaf geldiğini düşündüğü için bu kurallara sonradan "İlluminaten Tüzükleri" adını verdi.

1 Mayıs 1776'da cemiyet kuruldu.


Sonraki Sayfa

Önceki Sayfa